Auschwitz I
Pierwszy z wielu obozów koncentracyjnych kompleksu Auschwitz, założony przez Niemców w czerwcu 1940 r. na przedmieściu miasta Oświęcimia, włączonego wraz z tą częścią Polski do Trzeciej Rzeszy. Został utworzony na terenie dawnych koszar Wojska Polskiego, w widłach rzek Soły i Wisły, z dala od zwartej zabudowy, w pobliżu dużej węzłowej stacji kolejowej.
Poza ogrodzeniem obozu, w przebudowanym dawnym magazynie amunicji, w sierpniu 1940 r. uruchomiono pierwsze krematorium do spalania zwłok więźniów, do którego piece dostarczyła niemiecka firma Topf und Söhne. Budynek ten stał się również pierwszą z wielu komór gazowych Auschwitz.
Najwyższy liczbowy stan obozu wyniósł 18 tysięcy więźniów (1944 r.). W latach 1940-1942 wśród więźniów Auschwitz I jako grupa narodowościowa dominowali Polacy, a Żydów z pierwszych transportów Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (wiosna 1942 r.) umieszczano głównie w Birkenau. Pod koniec wojny proporcje te odwróciły się, np. w sierpniu 1944 r. było w nim ponad 9 tysięcy Żydów, niecałe 4 tysiące Polaków oraz prawie 3 tysiące więźniów innych narodowości.
Plany rozbudowy Auschwitz I
Początkowo składał się on z istniejących już 20 budynków więźniarskich oraz dwóch bloków administracyjnych SS. W 1941 r. rozpoczęto jego rozbudowę. Zaplanowano dwa kompleksy budynków mieszkalnych dla więźniów: 33 na terenie obozu macierzystego i 45 w dobudowanej części (przedłużenie obozu). Pomiędzy nimi miał znajdować się plac apelowy dla 30 tysięcy więźniów.
W pobliżu obozu miały też się znajdować osiedle mieszkaniowe dla SS, zabudowane domami jedno- i dwurodzinnymi z własnymi ogrodami. Planowano wybudowanie szkoły, przedszkola dla dzieci z ogródkiem, garaży, domu gościnnego i szpitala. Po przeciwnej stronie obozu miały być wzniesione koszary obejmujące: budynki mieszkalne, sztabowe, kasyno, garaże, rusznikarnie, warsztaty naprawcze, kryte ujeżdżalnie, hale i plac ćwiczeń oraz stajnie. Plany te zostały zrealizowane tylko częściowo.