Arbeit macht frei

(z niem. praca czyni wolnym) Napis nad bramą obozu Auschwitz I, parafraza tytułu powieści niemieckiego pisarza Lorenza Diefenbacha pt. Die Wahrheit macht frei (prawda czyni wolnym).

Przed wojną slogan wykorzystywany w Niemczech w programach zwalczania masowego bezrobocia. Po dojściu nazistów do władzy słowa te znalazły się przy wejściach do kilku obozów koncentracyjnych i gett, oprócz Auschwitz, także m.in. w: Dachau, Sachsenhausen, Flossenbürg, Gross‍‐Rosen i Theresienstadt.

Litera „B” została przymocowana odwrotnie, co część więźniów interpretowała jako akt oporu, wskazujący na kłamstwo głoszonego na bramie hasła. Prawdopodobnie jednak było to dziełem przypadku. W grudniu 2009 r., na zlecenie szwedzkiego neonazisty, napis został skradziony i pocięty na kawałki. Po dwóch dniach został odzyskany, naprawiony i zakonserwowany. Obecnie nad bramą wisi replika oryginału.

(minisłownik pojęć z historii Auschwitz)